W dzisiejszym tekście poruszymy kwestie związane z obowiązkiem mediatora złożenia protokołu z przebiegu mediacji w sądzie.
Zgodnie z treścią art. 183(13) § 1 kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) w przypadku gdy strona, po zawarciu ugody, w ramach mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację, wystąpi do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie ugody mediator składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej.
Wskazany przepis dotyczy realizacji obowiązku złożenia protokołu z przebiegu mediacji w przypadku mediacji umownej (pozasądowej) zakończonej ugodą mediacyjną. Obecnie ustawodawca zrezygnował z bezwzględnego wymogu przesyłania sądowi protokołu z mediacji pozasądowej zawierającej ugodę mediacyjną. Takie rozwiązanie ma logiczne uzasadnienie, bowiem gdy ugoda taka jest dobrowolnie wykonywana przez strony i żadna ze stron nie chce przesyłać jej do sądu to nie ma sensu przesyłać protokołu do sądu. Przesyłanie takich protokołów skutkowało w przeszłości tylko niepotrzebnym nagromadzeniem spraw w sądach.
Podsumowując na gruncie obecne obowiązującego przepisu mediator ma obowiązek składania sądowi protokołu z przebiegu mediacji pozasądowej tylko w sytuacji gdy strona wystąpi do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie ugody. Nowa regulacja odciąża od zbędnej pracy zarówno sądy jak i samych mediatorów.
Protokół z mediacji potwierdza w tej sytuacji zawarcie przez dane strony (podmioty) ugody przed mediatorem. Informacje o złożeniu wniosku o zatwierdzenie ugody przez sąd strona powinna przekazać mediatorowi. Jeżeli tego nie uczyni sąd powinien wezwać mediatora do złożenia protokołu z przebiegu mediacji. Należy podkreślić, że pożądanym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest skierowanie przez stronę do mediatora stosownego pisma zawiadamiającego o złożeniu do sądu wniosku o zatwierdzenie ugody. Przede wszystkim dlatego, że jest to rozwiązanie szybsze niż oczekiwanie na działanie sądu, który po otrzymaniu wniosku strony i braku wpływu do sądu protokołu od mediatora, wezwie go do złożenia protokołu.
Ustawa (k.p.c.) nie określa terminu na złożenie przez mediatora protokołu z przebiegu mediacji, jednak należy przyjąć, że taki protokół powinien być przekazany sądowi niezwłocznie. Należy pamiętać, że sąd wzywając mediatora do złożenia protokołu może wyznaczyć mu konkretny termin na wypełnienie tego obowiązku.
Zgodnie z treścią art. 183(13) § 2 k.p.c. w razie skierowania przez sąd sprawy do mediacji mediator składa protokół w sądzie rozpoznającym sprawę. Oznacza to, że mediator po zakończeniu mediacji sądowej ma obowiązek złożenia protokołu z jej przebiegu w każdym przypadku.
Rozwiązanie takie jest uzasadnione, tym że sąd po zakończeniu mediacji podejmuje dalsze decyzje w sprawie. Jeżeli mediacja nie zakończyła się ugodą, to po złożeniu protokołu sąd kontynuuje postępowanie w sprawie, wyznaczając termin rozprawy. Z kolei w przypadku gdy mediacja została zakończona zawarciem ugody i protokół zostanie złożony w sądzie, sąd na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody mediacyjnej.
Ustawa (k.p.c.) tak samo jak w przypadku mediacji pozasądowej nie określa terminu na złożenie przez mediatora protokołu z przebiegu mediacji sądowej. Jednak należy przyjąć, że taki protokół powinien być przekazany sądowi niezwłocznie po zakończeniu mediacji.
Określenie przez mediatora sądu właściwego do przekazania protokołu z przebiegu mediacji nie budzi żadnych wątpliwości w przypadku mediacji sądowej, wtedy protokół należy przekazać do sądu prowadzącego daną sprawę (kierującego sprawę do mediacji).
Jednak sytuacja ta może być problematyczna w przypadku powstania obowiązku złożenia protokołu z mediacji pozasądowej (umownej). Wówczas to mediator powinien ustalić do jakiego sądu należy przekazać protokół. Sądem tym będzie sąd właściwy do rozpoznania sprawy według przepisów o właściwości miejscowej ogólnej (art. 27-30 k.p.c.) lub wyłącznej (art. 38-42 k.p.c.). Mediator bez wykształcenia prawniczego może mieć problem z określeniem sądu właściwego do złożenia protokołu z mediacji.
Co prawda w przypadku złożenia przez mediatora protokołu z mediacji do sądu niewłaściwego, sąd ten powinien przesłać go sądowi właściwemu, jednak w takiej sytuacji czas rozpatrzenia przez sąd wniosku strony o zatwierdzenie ugody znacznie się wydłuża.
Niedopełnienie przez mediatora obowiązku złożenia w sądzie protokołu z przebiegu mediacji może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą, jeżeli strony z tego powodu poniosły szkodę. Ponadto zawinione niezłożenie protokołu przez mediatora stałego może doprowadzić do skreślenia go z listy mediatorów stałych, w przypadku gdy uchybienie to zostanie potraktowane jako nienależyte wykonywanie obowiązków.
Strona wnosząca o zatwierdzenie ugody mediacyjnej przez sąd, w sytuacji gdy mediator nie złoży protokołu z przebiegu mediacji może złożyć własny odpis protokołu, przekazany jej po zakończeniu mediacji. Problem staje się bardziej złożony i poważny gdy protokół z przebiegu mediacji nie został przez mediatora sporządzony. Wówczas aby zatwierdzić ugodę sąd powinien przeprowadzić postępowanie w celu ustalenia czy do mediacji doszło, czy strony zawarły ugodę w trakcie mediacji, jeżeli tak to jakiej treści. Jest to istotne z uwagi na fakt, że ugoda mediacyjna po zatwierdzeniu przez sąd uzyskuje moc prawną ugody zawartej przed sądem.
** Tekst nie stanowi porady ani opinii prawnej jest wyłącznie poglądem autora