Myślę, że warto odpowiedzieć w końcu na to pytanie. Mówiąc najogólniej jest to osoba, która zajmuje się profesjonalnie pomaganiem stronom będącym w sporze w znalezieniu optymalnego dla nich rozwiązania oraz sfinalizowania zawartego porozumienia poprzez zawarcie ugody (gdy strony dojdą do porozumienia).
Należy jednak podkreślić, że mediator nie wpływa na treść merytoryczną zawartego porozumienia. Treść porozumienia opracowują strony. Mediator nie jest w żadnym wypadku sędzią, który rozstrzyga spór na korzyść jednej z stron. Mówi się, że mediator jest obrońcą rzetelnej procedury, a nie konkretnego porozumienia.
Osoba wykonująca zawód mediatora oprócz posiadania odpowiednich predyspozycji osobowościowych powinna ustawicznie poszerzać swoją wiedzę i umiejętności. Tylko taki mediator może wzbudzać zaufanie stron, które jest niezbędne do przeprowadzenia skutecznej mediacji. Bez zaufania strony nie otworzą się przed mediatorem, nie przekażą mu wszystkich informacji, nie powiedzą mu o swoich niekiedy ukrywanych przed drugą stroną interesach/potrzebach. Mediator nie jest sędzią w sądzie, który niezależnie od tego jak jest przez strony oceniany będzie prowadził sprawę czy tego chcą czy nie. W mediacji to strony dokonują wyboru osoby mediatora.
Rolą mediatora jest przekierowanie stron z negocjacji pozycyjnych opartych na negocjowaniu stanowisk na negocjacje problemowe oparte na wspólnym rozwiązaniu łączącego strony problemu. Mediator dąży do tego aby strony prowadziły negocjacje oparte na interesach. Należy stanowczo podkreślić, że zadaniem mediatora nie jest zawarcie ugody przez strony- to jest zadanie stron- mediator ma za zadanie umożliwić stronom (stworzyć im warunki) wypracowanie porozumienia. Od mediatora wymaga się starannego działania w procesie mediacji, a nie osiągnięcia porozumienia w danej sprawie. Mediator ma zagwarantować stronom mediacji odpowiednie warunki do osiągnięcia porozumienia. Strony mediacji albo skorzystają z tej okazji albo nie, do nich należy wybór.
Mediatorowi przypisuje się spełnianie różnych ról w trakcie mediacji. Nazywany jest: „hydraulikiem komunikacji” – inicjuje komunikację, udrażnia kanały komunikacyjne, umożliwia sprawniejszą komunikację; „szafarzem praw” – legitymuje obecność wszystkich stron i ich prawo do udziału w negocjacjach;. „facylitatorem procesu” – dba o procedurę, formalnie przewodniczy sesjom negocjacyjnym; „dostarczycielem zasobów” – oferuje proceduralne wsparcie, umożliwia kontakty z zewnętrznymi ekspertami i zasobami; „ poszukiwaczem” – pozwala stronom dostrzec problem z różnych punktów widzenia, definiuje kwestie–interesy, poszukuje opcji akceptowalnych przez strony; „strażnikiem realności” – czuwa nad realnością postanowień zawartej ugodą; „kozłem ofiarnym” – bierze na siebie odpowiedzialność za podjęcie niepopularnych decyzji, pozwoli to zachować stronom twarz przed sobą i swoimi mocodawcami – forma „złotego mostu”; „ leaderem” – przejmuje inicjatywę w sytuacji patowej, by posunąć mediację do przodu poprzez proceduralne, rzadziej merytoryczne sugestie.
Dobry mediator dostosowuje swoje zachowanie (swoją rolę) do tego jak przebiega dana mediacja, jak zachowują się strony postępowania, czego potrzebują strony w konkretnym momencie mediacji. Pojawia się pytanie jak wybrać dobrego mediatora? Myślę, że na samym początku warto zapoznać się z listą stałych mediatorów prowadzoną przez Prezesa Sądu Okręgowego. W przypadku Wyszkowa będzie to Sąd Okręgowy w Ostrołęce. Ponadto można poszukać mediatora na liście stowarzyszeń zrzeszających mediatorów. Warto również wybrać takiego mediatora, który działa na naszym terenie, tak aby uniknąć straty czasu i pieniędzy na dojazdy na spotkania mediacyjne. A przede wszystkim wybrać takiego mediatora do którego mamy zaufanie.
Każdemu Czytelnikowi życzę, aby gdy zajdzie taka konieczność spotkał na swojej drodze samych dobrych… najlepszych mediatorów.